İş hukuku, işçi hakları, çalışma koşulları, işçi ücretleri, işçi sendikaları ve işveren-isçi ilişkileri ile ilgili konuları inceleyen hukuk dalı.
Yılların tecrübesine sahip ekibimiz sizlere Rusya iş hukuku konusunda bilgileri ile yardımcı olmaktadır. Özellikle Türkiye’den gelen müteşebbislerimiz veya işçilere uzmanı olan ekibimiz ile hangi konuda çalışmak isterseniz iş ve sosyal güvenlik hukuku danışmanlığı yapan Rus Hukuk uzmanlarımız sizlere o konuda yardımcı olmaktadır.
Rusya Federasyonda işçi ve işveren arasındaki hukuki ilişkiler 30.12.2001 tarih No 197-ФЗ sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiş olup konu ile ilgili bütün ihtilaflar mezkur kanun ışığında çözüme kavuşmaktadır. Söz konusu kanunun 1.maddesine göre; “… iş kanununun amacı, işçi ve işverenlerin hak ve yükümlülüklerinin korunması, iş için elverişli ortamın oluşturulması, vatandaşların iş hakkı ve hürriyetinin devlet garantisinin sağlanmasıdır …”
Rusya Federasyonda İş Kanunun 56. maddeye göre iş anlaşması, işverenin işçiye belli bir iş, görev vereceği, gerekli iş şartlarını sağlayacağı, maaşının tamamını zamanında ödeyeceği, işçinin ise söz konusu görevi bizzat kendisinin yerine getireceği, şirket içi iş düzeni kurallarına uyacağı bir anlaşmadır. Türk Hukukundan farklarını ve ortak özellikleri hususunda bir nebze fikir sahibi olabilmeniz için Rusya iş hukukuna müteallik kısaca bilgi vermede fayda vardır. Rus İş Hukuku sözleşmelerinde aşağıdaki bilgiler mutlaka yer almalıdır:
- İşçi adı, soyadı, baba adı ve işverenin ismi (eğer işveren gerçek kişi ise adı, soyadı, baba adı)
- Tarafların kimliğini tasdikli belgeler hakkında bilgi
- İşin başlama süresi
- Görevin ismi ve tanımı
- İşçinin hak ve yükümlülükleri
- İşverenin hak ve yükümlülükleri
- Ağır ve/veya tehlikeli şartlarda iş karşılığı tazminat ve indirimlerin şartları
- İş ve dinlenme rejimi
- Ücret şartları (prim, ikramiye, teşvikler)
- İşle ilgili sosyal sigorta türleri ve şartları
İş anlaşması şartlarının değişmesi sadece tarafların onayı ile yazılı şekilde mümkündür.
Rusya Federasyonda İş Kanunun 20. maddesine göre iş anlaşmasının tarafları işçi ve işverendir ve iş anlaşmasının imzalanmasıyla birlikte işçi ve işveren için bağlayıcı iş hukuku ilişkileri doğar.
Rusya İş Kanunu uyarınca işçi aşağıdaki temel haklara sahiptir:
- İş kanunu ve diğer federal kanunların öngördüğü düzen ve şartlarda iş anlaşmasının yapılması, değiştirilmesi ve sona erdirilmesi
- İş anlaşmasının öngördüğü işyerinin kendisine tahsis edilmesi
- Devlet güvenlik standartlarının ve toplu iş anlaşmasının öngördüğü güvenlik şartlarının sağlandığı işyeri
- Kendi becerisi, işin zorluk derecesi ve yapılan işin hacmi ve kalitesine göre maaşın tamamının zamanında ödenmesi
- İş süresine makul ölçüde isabet eden dinlenme süresi, haftalık izin, yıllık izin ve bayram günlerinde izin
- İşyerindeki iş şartları ve güvenliği ile ilgili tüm bilgilerin aktarılması
- İş kanunu ve diğer federal kanunların öngördüğü düzen ve şartlarda kendi becerisinin yükseltilmesi (eğitilmesi)
- İş hakkı ve hürriyetini ve yasal haklarını korumak için sendika kurma hakkı dahil sendikalara üye olma
- İş kanunu ve diğer federal kanunlarla, toplu iş anlaşmasının öngördüğü düzen ve şartlarda şirket yönetimine katılma
- Toplu iş görüşmelerinin yürütülmesi, toplu iş anlaşmalarının yapılması ve ayrıca toplu iş anlaşmalarının hangi ölçüde yerine getirilip getirilmediğini öğrenmek
- Kanunun yasaklamadığı yöntemlerle iş hakkı ve hürriyetini ve yasal haklarını koruyabilme
- İş kanunu ve diğer federal kanunların öngördüğü düzen içinde bireysel ve toplu iş anlaşmazlıklarının ve ayrıca grevlerin çözülmesi
- İş kanunu ve diğer federal kanunların öngördüğü düzen içinde işçinin iş sırasında aldığı maddi ve manevi zararın tazminatı
- Federal kanunların öngördüğü düzen içinde zorunlu sosyal sigortaların yapılmasını talep etme hakkı
İşçinin temel yükümlükleri aşağıdaki gibidir:
- İş anlaşmasının öngördüğü iş yükümlülüklerini iyiniyetli şekilde yerine getirmek
- Şirketiçi iş düzeni kurallarına uymak
- İş disiplinine uymak
- İş normlarını yerine getirmek
- İş güvenliği ile ilgili talepleri yerine getirmek
- İşverene ve diğer işçilere ait mülke zarar ve ziyan vermemek
- İşverene veya onun temsilcisine, kişilerin hayatını ve sağlığını riske sokan, işverenin mülküne zarar verebilecek durum ile ilgili derhal haber vermek
Rusya İş Kanunun 22. maddesi uyarınca işveren aşağıdaki temel haklara sahiptir:
- İş kanunu ve diğer federal kanunların öngördüğü düzen içinde işçiler ile iş anlaşmaları yapabilir, değiştirebilir ve sona erdirebilir
- Toplu görüşme yürütebilir ve toplu iş anlaşmalarını yapabilir
- İyiniyetli ve verimli iş karşılığında işçileri özendirebilir
- İşçilerden iş yükümlülüklerini iyiniyetli şekilde yerine getirmelerini ve işverene ait mülke zarar vermemelerini, şirket içi iş düzeni kurallarına uymalarını isteyebilir
- İş kanunu ve diğer federal kanunların öngördüğü düzen içinde işçilere maddi ceza ve disiplin cezası uygulayabilir
- İşle ilgili lokal normatif akt’lar yayınlayabilir
- İşveren haklarını koruyan işveren birliklerini kurabilir ve onlara üye olabilir.
İşverenin yükümlükleri aşağıdaki gibidir:
- Kanunlara, işle ilgili lokal normatif akt’lara, bireysel ve toplu iş anlaşmaları hükümlerine uymak
- İş anlaşmasının öngördüğü işyerini işçiye sağlamak
- İş güvenliği ve hijyenik şartlara uygun çalışma koşulları sağlamak
- İş yükümlülüklerini yerine getirmeleri için işçilere ekipman, araç-gereç, teknik dokümanları sağlamak
- İşçilere eşit maaş ödemek
- Kanunlara, işle ilgili lokal normatif akt’lara, bireysel ve toplu iş anlaşmalarına göre maaşın tamamını zamanında ödemek
- toplu görüşme yürütmek ve iş kanunun öngördüğü düzen içinde toplu iş anlaşmalarını yapmak
- Toplu iş anlaşmasının yapılması için gerekli tüm bilgiyi işçilere iletmek
- Federal yürütme organlarının önerdikleri yaptırımları yerine getirmek
- İlgili sendika temsilcilerinin başvurularını incelemek ve ilgili kararını bildirmek
- İş kanunu, diğer federal kanunların ve toplu iş anlaşmalarının öngördüğü şekilde işçilerin yönetime katılmalarını sağlamak
- İş yükümlülüklerini yerine getirmeleri sırasında işçilerin temel ihtiyaçlarını karşılamak
- Federal kanunların öngördüğü düzen içinde işçilerin zorunlu sosyal sigortasını yaptırmak
- İş yükümlülüklerini yerine getirmeleri sırasında işçilerin aldıkları maddi ve manevi zararı tazmin etmek
Kanunun, yasama kaynağının veyahut ta şirket tüzüğünün öngördüğü düzen ve şartlarda aşağıdaki hallerde bağlayıcı iş hukuku ilişkileri doğar:
- Göreve atanacak kişilerin seçilmesi
- Görevi geçici olarak üstlenecek kişinin görüşme sonucu seçilmesi
- Göreve atanma veya görev için seçilme
- Belli kota çerçevesinde yetkili organlarca işe gönderilme
- Mahkeme kararıyla iş anlaşmasının yapılması
- İş anlaşmasının imzalanıp imzalanmadığına bakılmaksızın işverenin veya onun temsilcisinin rızası ile veyahut ta onayı ile personelin fiilen işe başlaması
Rusya Federasyonda faaliyet yürüten Türk müteşebbislerin özellikle bu son durumda bazen sıkıntı yaşadıklarını görüyoruz. Eğer iş sözleşmesi imzalanmamışsa Rus personelin fiilen işe başlaması halinde iş kanununa göre hem işçi hem de işveren açısından bağlayıcı iş hukuku ilişkisi doğmaktadır. Dolayısıyla iş anlaşmasını imzalattırmadan personeli bir müddet çalıştırıp parasını vermeyen işverenlerin, işçinin mahkemeye başvurması halinde mahkemede kaybetme şansları çok yüksektir.
Rusya Federasyonda İş kanunun 129. Maddeye göre Rusya Federasyonun genelinde işverenler asgari ücret düzeyinden daha düşük maaşı işçilere ödeyemezler.
Ücret ödemeleri Rus Ruble bazında ödenmelidir. Eğer kanuna veya iş anlaşmasına göre aynı ücret ödemesi söz konusu ise ayni ücret ödemesi toplam ücretin içinde %20’yi geçemez. Maaşlar, avans ve tam maaş olmak üzere 1 ayda en az iki defa ödenmek zorundadır.